การปรับโครงสร้างรัฐหรือหน่วยงานให้พร้อมรับการเปลี่ยนแปลงจากเทคโนโลยี AI จำเป็นต้องดำเนินการอย่างเป็นระบบในหลายมิติ ทั้งด้านโครงสร้างองค์กร กระบวนการจัดซื้อจัดจ้าง การลงทุนกับบุคลากร การเพิ่มสวัสดิการ และการสร้างตำแหน่งงานใหม่ที่สอดคล้องกับการเปลี่ยนแปลงทางเทคโนโลยี

1. การปรับโครงสร้างองค์กรและกระบวนการทำงาน

• วางแผนกลยุทธ์ AI ระดับองค์กร: หน่วยงานควรเริ่มจากการกำหนดภารกิจหลักและเป้าหมายที่ต้องการใช้ AI เข้ามาขับเคลื่อน จากนั้นวางกลยุทธ์และโครงสร้างรองรับ เช่น การตั้งหน่วยงานกลางด้าน AI หรือแต่งตั้ง Chief AI Officer (CAIO) เพื่อดูแลการนำ AI ไปใช้ทั้งองค์กร
• ปรับกระบวนการทำงาน: ใช้ AI ในงานที่ซ้ำซาก เช่น การตรวจสอบเอกสาร การวิเคราะห์ข้อมูล การให้บริการประชาชนผ่าน Chatbot หรือระบบอัตโนมัติอื่น ๆ เพื่อเพิ่มประสิทธิภาพ ลดขั้นตอน ลดค่าใช้จ่าย และลดข้อผิดพลาด
• ปรับลดหรือเพิ่มบทบาทหน้าที่: บางตำแหน่งอาจถูกลดบทบาทลง ขณะที่ตำแหน่งใหม่ที่เกี่ยวข้องกับ AI จะถูกสร้างขึ้น เช่น Data Scientist, Machine Learning Engineer, AI Project Manager, AI Ethicist ฯลฯ

2. การจัดซื้อจัดจ้างและลงทุนด้านเทคโนโลยี

• นำ AI มาใช้ในกระบวนการจัดซื้อจัดจ้าง: ใช้ AI และ Machine Learning ในการวิเคราะห์ข้อมูลการจัดซื้อ การตรวจสอบเอกสาร การประเมินความเสี่ยงของผู้ขาย และการคำนวณต้นทุน เพื่อเพิ่มความโปร่งใสและลดข้อผิดพลาด
• ลงทุนในโครงสร้างพื้นฐานดิจิทัล: พัฒนาและปรับปรุงระบบ IT, Cloud, ระบบเครือข่าย ให้รองรับการประมวลผลและการจัดการข้อมูลขนาดใหญ่ที่จำเป็นต่อการใช้งาน AI

3. การลงทุนกับบุคลากรและการเพิ่มสวัสดิการ

• Upskill/Reskill บุคลากร: จัดอบรมพนักงานเดิมให้มีทักษะด้าน AI, Data Literacy, การใช้เครื่องมือดิจิทัล และทักษะ Soft Skills ที่ AI แทนไม่ได้ เช่น การคิดเชิงกลยุทธ์ การสื่อสาร และความคิดสร้างสรรค์
• สรรหาบุคลากรใหม่ที่มีทักษะ AI: เปิดรับตำแหน่งใหม่ เช่น Data Engineer, Data Scientist, Machine Learning Engineer, AI Product Manager, AI Chatbot Developer ฯลฯ
• ปรับปรุงสวัสดิการและแรงจูงใจ: เพิ่มสิทธิประโยชน์ เช่น เงินเดือนและสวัสดิการสำหรับบุคลากรที่มีทักษะ AI, ส่งเสริมวัฒนธรรมการเรียนรู้ตลอดชีวิต และสร้างแพลตฟอร์มการเรียนรู้ภายในองค์กร

4. การบริหารการเปลี่ยนแปลง (Change Management)

• สื่อสารและสร้างการมีส่วนร่วม: ให้ข้อมูลที่ชัดเจนเกี่ยวกับการเปลี่ยนแปลงและประโยชน์จาก AI เปิดโอกาสให้บุคลากรมีส่วนร่วมในกระบวนการเปลี่ยนแปลง และสนับสนุนจากผู้บริหารระดับสูง
• จัดตั้งทีมงานเฉพาะกิจ: สร้างทีม AI ภายในองค์กรเพื่อเป็นศูนย์กลางความรู้และขับเคลื่อนการเปลี่ยนแปลง

5. การกำกับดูแลและจริยธรรม

• กำหนดนโยบาย/มาตรฐานด้าน AI: พัฒนากฎหมาย มาตรฐาน และแนวทางปฏิบัติที่เกี่ยวข้องกับการใช้ AI ในภาครัฐ เพื่อความโปร่งใส ยุติธรรม และปลอดภัย
• สร้างบทบาท AI Ethicist: ตรวจสอบและกำกับดูแลการใช้ AI ให้เป็นไปอย่างมีจริยธรรมและสอดคล้องกับกฎหมาย

สรุปตำแหน่งสำคัญที่ควรเพิ่มหรือปรับในยุค AI

แนวทางปฏิบัติที่แนะนำ

• เริ่มจากโครงการนำร่องขนาดเล็กเพื่อสร้างความคุ้นเคยและความเชื่อมั่น
• สร้างทีม AI ภายในและอบรมบุคลากรทุกระดับให้เข้าใจและใช้งาน AI ได้
• ลงทุนในระบบเทคโนโลยีและโครงสร้างพื้นฐานที่รองรับการใช้งาน AI
• สื่อสารและบริหารการเปลี่ยนแปลงอย่างเป็นระบบ
• กำหนดนโยบายและมาตรการกำกับดูแล AI อย่างรอบด้าน

การปรับเปลี่ยนโครงสร้างรัฐหรือหน่วยงานเพื่อรองรับ AI ไม่ใช่แค่การนำเทคโนโลยีมาใช้ แต่ต้องเปลี่ยนแปลงทั้งโครงสร้างองค์กร กระบวนการ บุคลากร และวัฒนธรรมองค์กร เพื่อให้เกิดประโยชน์สูงสุดและตอบโจทย์การบริการสาธารณะในยุคดิจิทัล