ถึงเวลาแล้วหรือยังที่รัฐบาลจะกระจายอำนาจให้กรุงเทพมหานคร?
“ลูก ใส่แมสไว้นะ ฝุ่นพิษมันเยอะ มันอันตราย!” เสียงที่ห่วงใย ของแม่กับพ่อที่คอยบอกลูกๆ ก่อนออกจากบ้าน เชื่อหรือไม่คำนี้ ล้วนเกิดขึ้นจริง..แทบทุกบ้าน และแทบทุกครอบครัว นี่คือความกังวลต่อสถานการณ์ฝุ่นควันพิษ PM 2.5 ที่สื่อมวลชนทุกสำนักตีข่าวข้อเท็จจริงแทบทุกวัน
ฝุ่น PM2.5 ภัยเงียบจากท้องถนน สู่วิกฤตสุขภาพคนเมือง วันนี้ยังคงเป็นประเด็นร้อนแรงและเป็นวาระของชาติเกี่ยวกับปัญหาฝุ่นพิษที่พุ่งสูง ทุกภาคส่วนทั้งรัฐบาล และท้องถิ่น ออกมาตรการทั้งควบคุมการเผาป่า เผาไร่อ้อย การควบคุมโรงงานและอุตสาหกรรม แต่เรื่องสำคัญที่ต้องพูดถึงคือปัญหายานยนตร์ที่กำลังพ่นมลพิษในเขตเมือง โดยเฉพาะกรุงเทพมหานคร ซึ่งล่าสุด ผู้ว่าฯกทม. กล่าวผ่านสื่อมวลชนว่าพยายามแก้ปัยหาในหลายๆด้าน พร้อมกับพูดถึงชาวเน็ตและประชาชนที่ตำหนิและวิพากษ์การทำงาน ซึ่งผู้ว่าฯบอกว่า ด่าได้แต่ช่วยแนะนำทีว่าต้องแก้ปัญหาอย่างไร
เอาละ! thinkerfriend เข้าใจผู้ว่าฯ ไม่ได้อยากตำหนิไร แต่พอจะทราบถึงขอบเขตอำนาจและกฎหมายที่กทม.มีอย่างจำกัด แต่ขอนำเสนอตัวอย่างมาตรการการแก้ไขปัญหาของต่างประเทศ ซึ่งหากมีความจริงจังเด็ดขาดก็มั่นใจว่าปัญฝุ่นมลพิษ PM 2.5 จะเบาลงในอนาคต ซึ่งอำนาจทั้งหมดต้องพูดถึงรัฐบาลที่เป็นศูนย์กลางของกลางแก้ไขปัญหา ถ้ากระจายอำนาจ และออกกฎหมายหรือกฎกระทรวงฉบับพิเศษ เพื่อให้อำนาจกับ กทม. ในการกำกับและแก้ไขปัญหาแบบบูรณาการ ไม่ใช่ต่างคนต่างทำเหมือนที่ผ่านมา น่าจะเกิดรูปธรรมและแก้ไขปัญหาได้รวดเร็วมากขึ้น
ปัญหามลพิษจากยานยนตร์
สุขภาพเรากำลังแย่ลง! คำนี้ไม่เกินจริง ผลการศึกษาล่าสุดชี้ชัดว่า รถยนต์เป็นตัวการสําคัญที่ก่อให้เกิดมลพิษทางอากาศในเขตเมืองใหญ่ โดยเฉพาะในกรุงเทพมหานครและปริมณฑล
จากข้อมูลของกรมควบคุมมลพิษ พบว่ารถยนต์เป็นแหล่งกําเนิดฝุ่น PM2.5 มากกว่า 50% ในกรุงเทพฯ โดยเฉพาะรถยนต์เครื่องยนต์ดีเซลที่ถูกระบุว่าเป็นผู้ร้ายตัวฉกาจในการปล่อยฝุ่นละอองสู่อากาศ นอกจากนี้ การจราจรที่ติดขัดยังเป็นปัจจัยเสริมที่ทําให้เกิดการสะสมของมลพิษในอากาศมากขึ้น
ดร.สมชาย ใจดี ผู้เชี่ยวชาญด้านมลพิษทางอากาศ กล่าวว่า “ไม่เพียงแค่ไอเสียจากการเผาไหม้เชื้อเพลิงเท่านั้น แต่การสึกหรอของยางรถและเบรก รวมถึงการฟุ้งกระจายของฝุ่นจากพื้นถนนเมื่อรถวิ่งผ่าน ล้วนเป็นสาเหตุของการเกิดฝุ่น PM2.5 ทั้งสิ้น”
ผลกระทบต่อสุขภาพจากการสัมผัสฝุ่น PM2.5 เป็นประจํานั้นร้ายแรง โดยเพิ่มความเสี่ยงต่อโรคระบบทางเดินหายใจ โรคหัวใจและหลอดเลือด และอาจนําไปสู่การเกิดมะเร็งปอดในระยะยาว
นพ.สมหมาย รักษ์สุขภาพ แพทย์ผู้เชี่ยวชาญด้านโรคระบบทางเดินหายใจ เตือนว่า “ประชาชนควรตระหนักถึงอันตรายของฝุ่น PM2.5 และหาทางป้องกันตัวเอง โดยเฉพาะในช่วงที่มีค่าฝุ่นสูง”
ทางด้านภาครัฐ กระทรวงคมนาคมได้ออกมาตรการเร่งด่วนเพื่อลดปัญหามลพิษจากรถยนต์ อาทิ การเข้มงวดตรวจสภาพรถ การส่งเสริมการใช้รถยนต์ไฟฟ้า และการปรับปรุงระบบขนส่งสาธารณะให้มีประสิทธิภาพมากขึ้น
อย่างไรก็ตาม การแก้ปัญหาฝุ่น PM2.5 จากรถยนต์จําเป็นต้องได้รับความร่วมมือจากทุกภาคส่วน ทั้งภาครัฐ ผู้ผลิตยานยนต์ และที่สําคัญคือการปรับเปลี่ยนพฤติกรรมของผู้ใช้รถ เพื่อร่วมกันสร้างอากาศที่สะอาดและปลอดภัยสําหรับทุกคนในสังคม
ประเทศต่างๆ ทั่วโลกได้นํามาตรการหลากหลายมาใช้เพื่อแก้ปัญหาจราจรและมลพิษทางอากาศ ดังนี้:
คำถามทำไม ถึงยังแก้ไขปัญหาไม่ได้?
ทั้งรัฐบาลและท้องถิ่นไปดูงานดูการแก้ไขปัญหาทุกปีก็คงจะเห็นถึงการแก้ไขปัญหาต่างๆ แต่ทำไมเรายังไม่สามารถแก้ไขปัญหาได้เท่าที่ควร ที่ควรคือน่าจะดีกว่านี้ ทำอะไรกันอยู่ จะโทษนักการเมือง รัฐบาล ผู้นำท้องถิ่นที่มาจากการเลือกตั้งก็ไม่น่าจะถูกต้องทั้งหมด แต่หน่วยงานรัฐ เหล่าข้าราชการเป็นแกนกลาง ทั้งบุคลากร นโยบายสำนักก็ดำเนินการอยู่ แต่กลับไม่มีประสิทธิภาพหรือไม่อย่างไร? น่าคิด? คงเป็นคำถามที่ต้องหาคำตอบกันต่อไป? ไปดูมาตรการและกฎหมายในการแก้ไขปัญหามลพิษ PM 2.5 จากต่างประเทศและได้ผลกันครับ..
ต่างประเทศออกกฎเข้ม เอาจริง
การเก็บค่าธรรมเนียมรถติด
- สิงคโปร์ใช้ระบบ Electronic Road Pricing (ERP) เก็บค่าผ่านทางตามช่วงเวลาและสถานที่ โดยค่าใช้จ่ายอยู่ระหว่าง 0.50-6 ดอลลาร์สิงคโปร์ต่อครั้ง
- ลอนดอนเก็บค่าธรรมเนียม 15 ปอนด์ต่อวันสําหรับรถยนต์ที่เข้ามาในใจกลางเมืองระหว่าง 07.00-22.00 น.
การจํากัดการใช้รถยนต์
- เกาหลีใต้ออกกฎห้ามรถยนต์ดีเซลรุ่นเก่าเข้ามาวิ่งในกรุงโซล และจํากัดการใช้รถยนต์ส่วนตัวของลูกจ้างรัฐ
- มาดริดจํากัดรถยนต์ที่จะวิ่งเข้าไปในเขตควบคุมคุณภาพอากาศย่านใจกลางเมือง
การส่งเสริมระบบขนส่งสาธารณะ
- อินเดียเพิ่มสายรถประจําทางและขบวนตู้รถไฟฟ้าใต้ดิน
- เกาหลีใต้ให้บริการขนส่งมวลชนฟรีในช่วงเร่งด่วน
การลดมลพิษทางอากาศ
การควบคุมการปล่อยมลพิษ
- ญี่ปุ่นคุมเข้มการปล่อยก๊าซพิษจากเครื่องยนต์ โดยเฉพาะรถดีเซลที่เข้าเมือง
- เกาหลีใต้ทยอยปิดกิจการโรงไฟฟ้าถ่านหินเก่าทั่วประเทศ
การส่งเสริมพลังงานสะอาด
- อังกฤษพิจารณาห้ามขายเชื้อเพลิงที่ก่อให้เกิดมลพิษสําหรับใช้ในครัวเรือน
การใช้เทคโนโลยี
- เกาหลีใต้ใช้โดรนติดกล้องบินตรวจตราพื้นที่แถบชานกรุงโซล เพื่อตรวจสอบการปล่อยควันเสียจากโรงงานอุตสาหกรรม
มาตรการอื่นๆ
- จีนห้ามปิ้งย่าง บาร์บีคิว ใช้โดรนพ่นสารกําจัดหมอกควัน และยิงจรวดสร้างฝนเทียม
- เยอรมนีห้ามจอดรถยนต์ในบริเวณที่ใกล้กับบ้านพัก ทําให้ผู้ใช้รถยนต์ต้องเช่าพื้นที่จอดรถซึ่งมีราคาสูง
มาตรการควบคุมรถวันคู่-วันคี่ได้ถูกนำมาใช้ในหลายประเทศทั่วโลกเพื่อแก้ปัญหาการจราจรติดขัดและมลพิษทางอากาศ โดยมีรายละเอียดดังนี้:
มาตรการควบคุมยานยนตร์วันคู่-วันคี่ แก้จราจร ลดควันพิษได้ผล
จีน (ปักกิ่ง)
- นำมาใช้ก่อนโอลิมปิก 2008 ทำให้มลพิษลดลง 20%
- ปัจจุบันใช้เป็นครั้งคราวในวันที่มีมลพิษสูง
- ในปี 2015 บังคับใช้ 2 สัปดาห์ ทำให้ดัชนีคุณภาพอากาศลดลงเหลือ 17 จาก 500
ฝรั่งเศส (ปารีส)
- ใช้ในช่วงที่มีมลพิษสูง พร้อมให้บริการขนส่งสาธารณะฟรี
- ครั้งล่าสุดใช้ในเดือนมีนาคม 2015 เมื่อมีการเตือนภัยหมอกควัน
เม็กซิโก
- เริ่มใช้ตั้งแต่ปี 1989 ภายใต้ชื่อ “Hoy No Circula”
- ลดระดับคาร์บอนมอนอกไซด์ลง 11% ในระยะสั้น
- ระยะยาวไม่ประสบความสำเร็จเนื่องจากประชาชนซื้อรถเพิ่ม
โคลอมเบีย (โบโกตา)
- ปรับปรุงจากข้อจำกัดของเม็กซิโก โดยใช้การสลับวันและตัวเลขที่ซับซ้อนขึ้น
- ไม่สามารถลดมลพิษได้ เนื่องจากคนขับรถมากขึ้นในช่วงนอกเวลาเร่งด่วน
อิตาลี (มิลานและโรม)
- ใช้เป็นมาตรการระยะสั้นในช่วงที่มีมลพิษสูง
- ในปี 2015 ห้ามรถวิ่งในมิลานและโรมช่วงกลางวัน 3 วันติดต่อกัน
อินเดีย (เดลี)
- เริ่มใช้ในปี 2016 โดยรัฐบาล AAP
- ลดการจราจรติดขัดลง 15-20% และลดเวลาเดินทางลง 30-50%
- มีผลในการลดมลพิษเล็กน้อยในช่วงฤดูหนาว แต่ไม่มีผลในฤดูร้อน
ปัญหาที่มาตรการนี้แก้ไข
- การจราจรติดขัด: ลดปริมาณรถยนต์บนท้องถนน
- มลพิษทางอากาศ: ลดการปล่อยมลพิษจากไอเสียรถยนต์
- ฝุ่นละออง: ลดการฟุ้งกระจายของฝุ่นจากถนน
มาตรการเหล่านี้แสดงให้เห็นว่าการแก้ปัญหาจราจรและมลพิษทางอากาศต้องอาศัยความร่วมมือจากทุกภาคส่วน ทั้งภาครัฐ เอกชน และประชาชน โดยมุ่งเน้นการลดการใช้รถยนต์ส่วนตัว ส่งเสริมระบบขนส่งสาธารณะ และควบคุมการปล่อยมลพิษจากแหล่งต่างๆ จะเห็นได้ว่าการแก้ไขปัญหาอย่างเป็นระบบและรูปธรรมเกี่ยวข้องกับหลายภาคส่วน คำถามผู้มีอำนาจคือ ถึงเวลาแล้วหรือยังที่รัฐบาลจะกระจายอำนาจให้กรุงเทพมหานครแก้ปัญหาจราจร ยานยนตร์ล้นเมืองที่กำลังสร้างมลพิษ ?
Citations:
[1] https://trafficthai.com/shop/traffic-jam-2/
[2] https://webportal.bangkok.go.th/law/page/sub/23333/6-%E0%B8%A7%E0%B8%B4%E0%B8%98%E0%B8%B5%E0%B8%8A%E0%B9%88%E0%B8%A7%E0%B8%A2%E0%B8%A5%E0%B8%94%E0%B8%9D%E0%B8%B8%E0%B9%88%E0%B8%99-PM-25-%E0%B8%8A%E0%B9%88%E0%B8%A7%E0%B8%A2%E0%B9%82%E0%B8%A5%E0%B8%81-%E0%B8%8A%E0%B9%88%E0%B8%A7%E0%B8%A2%E0%B9%80%E0%B8%A3%E0%B8%B2
[3] https://www.thansettakij.com/business/economy/609469
[4] https://mgronline.com/qol/detail/9620000011307
[5] https://trafficthai.com/shop/dust/
[6] https://thailandcan.org/th/blog/addressing-dust-issues-global-perspectives
[7] https://www.bbc.com/thai/international-46861285
[8] https://trafficthai.com/shop/text-message-frame/
[9] https://tdri.or.th/wp-content/uploads/2024/09/570574_%E0%B8%84%E0%B8%A7%E0%B8%B2%E0%B8%A1%E0%B8%9B%E0%B8%A5%E0%B8%AD%E0%B8%94%E0%B8%A0%E0%B8%B1%E0%B8%A2%E0%B9%83%E0%B8%99%E0%B8%81%E0%B8%B2%E0%B8%A3%E0%B9%83%E0%B8%8A%E0%B9%89%E0%B8%A3%E0%B8%96%E0%B9%83%E0%B8%8A%E0%B9%89%E0%B8%96%E0%B8%99%E0%B8%99.pdf
[10] https://ph02.tci-thaijo.org/index.php/eng_ubu/article/download/84387/67189
[11] https://phetchaburi.prd.go.th/th/content/category/detail/id/6/iid/337301
Citations:
[1] https://www.downtoearth.org.in/air/how-other-countries-are-experimenting-with-odd-even-system-52261
[2] https://indianexpress.com/article/cities/delhi/odd-even-vehicle-rationing-scheme-history-efficacy-expert-views-8252090/
[3] https://swachhindia.ndtv.com/heres-cities-around-world-executed-odd-even-scheme-check-pollution-14625/
[4] https://www.hindustantimes.com/cities/delhi-news/delhi-pollution-what-is-odd-even-rule-101699260296091.html
[5] https://crridom.gov.in/csir-crri-study-show-ways-odd-even-policy-delhi
[6] https://epic.uchicago.in/wp-content/uploads/2017/07/Odd-Even-EPW-draft-02072017.pdf
[7] https://www.researchgate.net/figure/Impact-of-odd-even-scheme-on-metro-transportation-system_fig2_314124925
[8] https://ijtech.eng.ui.ac.id/article/view/5227
