หลายคนมักเข้าใจผิดว่าความฉลาดขึ้นอยู่กับ “รอยหยักในสมอง” แต่ในความเป็นจริง ภูผา อมร กิจจา บัณฑิตเกียรตินิยมอันดับ 1 จาก Cambridge มองว่า “วินัยและการจัดการสารสื่อประสาท” คือกุญแจสำคัญ โดยเฉพาะการจัดการกับ โดพามีน (Dopamine) ซึ่งเป็นสารที่ควบคุมความอยากและความพึงพอใจของมนุษย์

ก่อนจะพาไปสรุปเทคนิคและกลยุทธ์ความฉลาดแบบสร้างเองได้ เอามาแบไต๋ให้อ่านกันของ ภูผา ผมขอชื่นชมคุณหนุ่ย พงศ์สุข หิรัญพฤกษ์ เจ้าของช่อง BT beartai ในการทำคอนเทนน์ดีๆให้ติดตามกัน ส่วนตัวเป็น FC คุณหนุ่ยในการให้ความรู้เกี่ยวกับเทคโนโลยี เป็นสื่อที่มีคุณภาพอีกหนึ่งช่องที่ต้องเปิดดู เทปนี้ก็เช่นกัน ต้องบอกว่าคนวัย 40+ แบบผมยังพยายามที่จะเรียนรู้และฝึกสมองอยู่เสมอ

เทปนี้จึงค่อนข้างเป็นประโยชน์กับใครหลายๆคนที่อยากจะพัฒนาขีดความสามารถทั้งการอ่าน และการเรียนรู้ที่ ภูผา มองว่า ทุกคนก็ฉลาดได้ถ้ารู้จักควบคุมตนเอง และเข้าใจหลัก โดพามีน ลองไปอ่านที่ผมสรุปข้อคิดจากเทปนี้กันครับ!

1. โดพามีน: กับดักของความสุขชั่วคราว

โดพามีนไม่ใช่แค่สารแห่งความสุข แต่มันคือสารที่ทำให้เรา “อยากกลับไปทำซ้ำ” เมื่อเราเสพสิ่งที่ให้ความสุขง่ายและเร็ว (Cheap Dopamine) เช่น การไถโซเชียลมีเดีย หรือกินอาหารหวาน ระดับโดพามีนจะพุ่งสูงขึ้นอย่างรวดเร็ว แต่หลังจากนั้นจะดิ่งตกลงต่ำกว่าระดับปกติ (Dopamine Deficit) ทำให้เราเครียด กระวนกระวาย และต้องกลับไปเสพสิ่งเดิมซ้ำๆ จนเสียสมาธิในการทำงานหรือการเรียน

2. กฎแห่งสมดุล: ทุกข์ก่อนเพื่อสุขที่ยั่งยืน (Pain-Pleasure Balance)

เคล็ดลับของคนที่ประสบความสำเร็จคือการเลือก “รับความเจ็บปวดก่อนความสบาย”

• เริ่มจากสิ่งที่ยาก: การอ่านหนังสือหรือออกกำลังกายในช่วงแรกอาจจะดูน่าเบื่อและยากลำบาก (Pain)
• ผลลัพธ์ที่คุ้มค่า: เมื่อเราเอาชนะความลำบากนั้นได้ สมองจะหลั่งโดพามีนคุณภาพออกมา ซึ่งทำให้เรามีความภูมิใจ (Pride) และความสุขที่ยั่งยืนกว่าการเสพความสุขชั่วคราว

3. กลยุทธ์การจัดการสิ่งแวดล้อม (Design Your Environment)

สมองมนุษย์ถูกออกแบบมาให้เลือกทางที่ง่ายที่สุดเสมอ ดังนั้นเราต้อง “หลอก” สมองด้วยการออกแบบสภาพแวดล้อม:

• ลดแรงเสียดทานในสิ่งที่ควรทำ (Low Friction): เตรียมหนังสือ ปากกา และสมุดจดไว้บนโต๊ะให้พร้อม เพื่อให้เราเริ่มอ่านได้ทันทีโดยไม่ต้องใช้พลังงานในการเตรียมตัว
• เพิ่มแรงเสียดทานในสิ่งที่ไม่ควรทำ (High Friction): หากติดมือถือหรือซีรีส์ ให้เอาโทรศัพท์ไปไว้ห้องอื่น ล็อกเอาต์แอปพลิเคชัน หรือทำให้การเข้าถึงสิ่งเหล่านั้นยากที่สุดเท่าที่จะทำได้

4. พลังของการตื่นเช้าและการสร้างวินัย

การอ่านหนังสือ 12 ชั่วโมงไม่ได้เกิดจากความอึดเพียงอย่างเดียว แต่เกิดจากการเลือกเวลาที่เหมาะสม:

• ตื่นเช้าชนะขาด: การอ่านหนังสือตอนตี 3 หรือ ตี 4 คือช่วงที่พลังใจ (Willpower) สูงที่สุด และไม่มีสิ่งรบกวน
• เลี่ยงความล้า: การฝืนอ่านหนังสือตอนดึกจะเจอกับสาร Adenosine (สารแห่งความเหนื่อยล้า) ที่สะสมมาทั้งวัน ทำให้สมองจำอะไรไม่ได้ การนอนให้พอแล้วตื่นเช้าจึงเป็นทางเลือกที่มีประสิทธิภาพกว่ามาก

5. ระบบการศึกษาและการเรียนรู้ด้วยตนเอง

วินัยไม่ได้สร้างขึ้นด้วยการลงโทษ แต่สร้างขึ้นจากการฝึกฝนผ่านการตั้งเป้าหมาย คุณภูผาเน้นย้ำว่า “การรู้ไม่เท่ากับการทำ” ความฉลาดไม่ได้เกิดจากการนั่งฟังเพียงอย่างเดียว แต่เกิดจากการเอาความรู้ไปปฏิบัติจริง (Self-Learning) ฝึกเชื่อมโยงความรู้ และทดลองทำโจทย์ด้วยตัวเอง

ความสำเร็จไม่ใช่เรื่องของโชคชะตา แต่เป็นเรื่องของการ “บริหารโดพามีน” ให้เป็น เลือกปฏิเสธความสบายราคาถูกในวันนี้ เพื่อสร้างอนาคตที่น่าภูมิใจในวันข้างหน้า

“ถ้าคุณแค่ฟังแต่ไม่ได้ทำ คุณจะไม่มีวันฉลาดขึ้น” — ภูผา อมร กิจจา

ขอบคุณ รายการ bt Originals Life Series ช่อง BT beartai