ความก้าวหน้าอย่างรวดเร็วของเทคโนโลยีปัญญาประดิษฐ์ (AI) กำลังสร้างแรงสั่นสะเทือนครั้งใหญ่ในแวดวงสื่อสารมวลชน โดยเฉพาะกลุ่มผู้ประกอบวิชาชีพที่ใช้ “เสียง” เป็นเครื่องมือหลักอย่างผู้ประกาศข่าว นักพากย์ และดีเจรายการวิทยุ-โทรทัศน์ ที่กำลังเผชิญกับความหวั่นวิตกอย่างหนักต่ออนาคตทางอาชีพ หลัง AI แสดงศักยภาพในการเข้ามาทดแทนงานมนุษย์ได้จริง จนเกิดคำถามสำคัญว่า “มนุษย์” จะมีที่ยืนในสมรภูมินี้ต่อไปได้อย่างไร
เสียงสังเคราะห์เทียบชั้นมนุษย์-ต้นทุนต่ำ คือจุดเปลี่ยน
สาเหตุสำคัญที่สร้างความหวาดหวั่นในหมู่คนทำงานสื่อ คือความสามารถของ AI ในปัจจุบันที่สามารถ “โคลนเสียง” มนุษย์ได้ใกล้เคียงธรรมชาติเกือบ 100% จนผู้ฟังแทบไม่สามารถแยกได้ว่าเป็นเสียงจริงหรือเสียงสังเคราะห์ ส่งผลโดยตรงต่อต้นทุนการผลิตที่ลดลงอย่างมหาศาลเมื่อเทียบกับการจ้างมนุษย์ ประกอบกับความสามารถในการทำงานได้ตลอด 24 ชั่วโมง ไม่มีวันหยุด และปราศจากข้อผิดพลาด ทำให้ผู้ประกอบการในอุตสาหกรรมสื่อเริ่มหันมาพิจารณาใช้ AI เป็นทางเลือกหลัก
ปรากฏการณ์นี้ไม่ใช่เรื่องไกลตัวอีกต่อไป เมื่อสถานีโทรทัศน์ชั้นนำในต่างประเทศ เช่น จีน และอินเดีย ได้เริ่มนำ “ผู้ประกาศข่าว AI” มาใช้อ่านข่าวและดำเนินรายการอย่างเต็มรูปแบบแล้ว ขณะที่ในประเทศไทยเองก็เริ่มมีการนำเทคโนโลยีดังกล่าวมาปรับใช้เช่นกัน สิ่งนี้ได้กลายเป็นแรงกระเพื่อมที่สร้างความกังวลต่อผู้ที่อยู่ในสายอาชีพนี้โดยตรง รวมถึงนักศึกษาที่กำลังจะก้าวเข้าสู่วงการ ว่าอนาคตที่เคยวาดฝันอาจไม่มั่นคงอีกต่อไป
หวั่นไกลกว่าตกงาน สู่ปัญหา “จริยธรรม-ข่าวปลอม”
นอกเหนือจากความกังวลเรื่องการถูกแทนที่ในตำแหน่งงานแล้ว ผู้ประกอบวิชาชีพยังแสดงความห่วงใยไปถึงปัญหาด้านจริยธรรมที่อาจตามมา เนื่องจากการใช้ AI ผลิตเนื้อหาและรายงานข่าวโดยขาดการควบคุมจากมนุษย์อย่างใกล้ชิด อาจเปิดช่องให้เกิดการสร้าง “ข่าวปลอม” (Fake News) หรือเนื้อหาโฆษณาชวนเชื่อ (Propaganda) ได้ง่ายและรวดเร็ว นอกจากนี้ ความเสี่ยงเรื่องอคติและข้อมูลที่ผิดพลาดซึ่งอาจฝังอยู่ในชุดข้อมูลที่ใช้ฝึกฝน AI ก็เป็นอีกหนึ่งประเด็นที่ท้าทายความน่าเชื่อถือของวงการสื่อในระยะยาว
ผู้เชี่ยวชาญชี้ “มนุษย์” ยังสำคัญ แต่ต้องปรับตัว
อย่างไรก็ตาม ท่ามกลางความหวั่นวิตก งานวิจัยและมุมมองจากผู้เชี่ยวชาญหลายสำนักยังคงยืนยันว่า “มนุษย์ยังคงเป็นหัวใจสำคัญ” ที่ AI ไม่สามารถทดแทนได้ทั้งหมด โดยเฉพาะในมิติที่ต้องอาศัยทักษะขั้นสูง
งานวิจัยชี้ว่า แม้ AI จะมีความสามารถโดดเด่นในการรวบรวมและวิเคราะห์ข้อมูลมหาศาลได้อย่างรวดเร็ว ช่วยประหยัดเวลาและแรงงานในขั้นตอนการผลิต แต่งานที่ต้องใช้ ความคิดสร้างสรรค์ (Creativity), การคิดวิเคราะห์เชิงลึก, การตัดสินใจเชิงจริยธรรม และโดยเฉพาะงานที่ต้องใช้ “Human Touch” เช่น การลงพื้นที่ภาคสนาม การสัมภาษณ์เชิงลึกที่ต้องเข้าใจอารมณ์ความรู้สึก และการเล่าเรื่อง (Storytelling) ที่มีเอกลักษณ์และเข้าถึงบริบททางสังคม ยังคงเป็นบทบาทที่มนุษย์ทำได้ดีกว่า
ทางรอดคือ “ปรับตัว” พัฒนาทักษะใหม่
อนาคตของคนในสายงานสื่อจึงไม่ได้อยู่ที่การต่อต้านเทคโนโลยี แต่คือการ “ปรับตัวและเรียนรู้” ที่จะใช้ AI ให้เป็นเครื่องมือเสริมประสิทธิภาพ ไม่ใช่คู่แข่ง โดยทักษะที่จำเป็นอย่างยิ่งในยุคต่อไป ได้แก่:
- การคิดวิเคราะห์และการตรวจสอบข้อเท็จจริง (Fact-checking): ทักษะการแยกแยะข้อมูลจริง-เท็จจะทวีความสำคัญยิ่งขึ้น
- ความคิดสร้างสรรค์และการเล่าเรื่อง: การสร้างสรรค์เนื้อหาที่มีเอกลักษณ์และมุมมองที่แตกต่างคือสิ่งที่ AI ยังทำไม่ได้
- ความเข้าใจในเทคโนโลยี: การเรียนรู้ที่จะใช้เครื่องมือดิจิทัลและ AI เพื่อช่วยงานในเบื้องต้น เช่น การถอดเทป การรวบรวมข้อมูล
- จริยธรรมวิชาชีพ: การตัดสินใจและกำกับดูแลเนื้อหาอย่างมีความรับผิดชอบต่อสังคมจะกลายเป็นหน้าที่หลักของมนุษย์
บทสรุปของสมรภูมินี้จึงอาจไม่ใช่การแย่งชิงพื้นที่ระหว่างมนุษย์กับ AI แต่เป็นการอยู่ร่วมกันอย่างชาญฉลาด โดยมนุษย์จะขยับไปทำหน้าที่ที่ซับซ้อนและต้องใช้ดุลยพินิจมากขึ้น ความท้าทายครั้งประวัติศาสตร์นี้จึงเป็นทั้งสัญญาณเตือนและโอกาสให้คนในวงการสื่อสารมวลชนต้องยกระดับตัวเอง เพื่อพิสูจน์ว่าคุณค่าของ “มนุษย์” ยังคงเป็นสิ่งที่เทคโนโลยีไม่อาจทดแทนได้
